تعریف چک
چک یک واژه فارسی است که به معنای نوشته‌ای است که با آن می‌توانید پولی که در بانک دارید را برداشت یا به شخص دیگری حواله کنید. این سند در گذشته با نام‌های قباله، حجت، منشور، عهدنامه و برات نیز شناخته می‌شد.
مفهوم چک در دنیای امروز
طبق ماده ۳۱۰ قانون تجارت، چک نوشته‌ای است که به موجب آن صادرکننده وجوهی را که در نزد محال علیه دارد، کلاً یا بعضاً مسترد یا به دیگری واگذار می‌کند. به زبان ساده‌تر، چک یک سند تجاری است که بانک برای استرداد وجه و اعتبار قابل استفاده یا انتقال آن به اشخاص دیگر به صاحب حساب می‌دهد. البته صاحب حساب برای دریافت چک باید شرایط لازم را داشته باشد. طبق قانون، چک باید بر روی بانک کشیده شود، به این معنی که محال علیه چک باید بانک باشد. چک‌هایی که موسسات مالی و صندوق‌های قرض‌الحسنه صادر می‌کنند، چک هستند، اما حمایت‌های قانونی صدور چک شامل آن‌ها نمی‌شود.
انواع چک‌های بانکی
چک‌های بانکی به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
چک‌هایی که توسط صاحب چک صادر می‌شوند:
- چک عادی: رایج‌ترین نوع چک است. در این چک، صاحب حساب از دارایی خود نزد بانک چکی را در وجه شخص مورد نظر یا حامل صادر می‌کند. برای نقد کردن این چک، باید به شعبه بانکی که چک توسط آن صادر شده مراجعه کنید.
- چک تایید شده: این چک تفاوت چندانی با چک عادی ندارد. تنها تفاوت این است که بانک صادرکننده پرداخت وجه را تأیید می‌کند. به این معنی که اگر چنین چکی داشته باشید، تضمین می‌شود که حتی اگر در حساب شخص صادرکننده وجه لازم وجود نداشته باشد، بانک مبلغ چک را پرداخت می‌کند.
چک‌هایی که توسط بانک صادر می‌شوند:
- چک بین بانکی (رمزدار): این چک توسط بانک و به خواسته صاحب حساب صادر می‌شود. این چک به صورت رمزدار و برای بانک‌های دیگر صادر می‌شود. امکان وصول این چک به صورت نقد وجود ندارد و بانک صادرکننده مبلغ را به حساب بانکی شخص مورد نظر در بانک‌های دیگر منتقل می‌کند. صدور آن در وجه حامل ممنوع است و نمی‌توان آن را به شخص دیگری منتقل کرد. پرداخت این چک هم مانند چک تضمین شده حتمی است و امنیت بالایی دارد، زیرا اطلاعاتی مانند شماره حساب و کد شعبه بانکی در آن نوشته می‌شود.
- چک تضمین شده: این چک نیز توسط بانک صادر می‌شود. پرداخت وجه به گیرنده چک توسط بانک تضمین می‌شود و حتی اگر در حساب صاحب حساب وجه کافی وجود نداشته باشد، امکان نقد کردن آن در همه شعب بانک صادرکننده وجود دارد. چک تضمین شده از جهت تضمین پرداخت شبیه به چک تایید شده است، اما صادرکننده آن بانک است.
- چک مسافرتی: این چک نیز توسط بانک صادر می‌شود و وجه آن در شعب همان بانک یا توسط نمایندگان و کارگزاران آن قابل دریافت است. چک مسافرتی گزینه‌ای مناسب برای حمل پول به شمار می‌رود.
با توجه به این توضیحات، چک به عنوان یک ابزار مالی مهم در نظام اقتصادی ایران و جهان شناخته می‌شود. آگاهی از انواع و ویژگی‌های آن برای هر فرد و کسب‌وکار ضروری است.
