چگونه عیار طلا را تشخیص دهیم؟ روش‌های معتبر عیارسنجی
مفهوم عیار و روش‌های متنوع عیارسنجی: درک دقیق از کیفیت و استانداردها
عیار یکی از مهمترین مفاهیم در صنعت طلا و جواهرسازی است که به درصد خلوص طلا در یک آلیاژ اشاره دارد. به عبارت دیگر، عیار نشان‌دهنده میزان طلا در یک قطعه جواهر یا سکه است. در این مقاله به بررسی مفهوم عیار و انواع روش‌های عیارسنجی خواهیم پرداخت.
آنچه در این مقاله می خوانید:
عیار چیست؟
طلای استخراج شده از معادن به اندازه نرم است که قابلیت استفاده در صنعت را ندارد. برای رفع این مشکل، فلز طلا را با آلیاژ های دیگر ترکیب می کنند و به این صورت درجه سختی طلا را افزایش می دهند. ترکیب طلا و آلیاژ باعث بالا رفتن چکش خواری این فلز ارزشمند شده و استفاده از آن در صنایع را ممکن می سازد. با توجه به توضیحات داده شده می توان به این نتیجه رسید که عیار طلا نشان دهنده میزان خلوص آن است و هرچه این عدد بیشتر باشد به این معناست که طلای مورد نظر درصد کمتری از آلیاژهای دیگر را در ترکیبات خود دارد.
برای درک بهتر مفهوم عیار طلا بهتر است یک مثال بزنیم. به طور کلی طلای خالص معادل 1000 در نظر گرفته می شودو به این معنی است که در هر کیلوگرم طلا، 1000 گرم طلای خالص وجود دارد. در نتیجه وقتی بعد از عیارسنجی طلا، با اصطلاح طلای 450 مواجه می شویم به این معناست که 45 درصد از طلای مورد نظر خالص بوده و بقیه ی آن از آلیاژ های دیگر تشکیل شده است. عیار طلا به طور معمول به صورت درصدی بیان می‌شود. به عنوان مثال، اگر یک قطعه طلا دارای عیار ۲۴ باشد، به این معناست که ۲۴ قسمت از ۲۴ قسمت آن طلا خالص است و هیچ آلیاژ دیگری در آن وجود ندارد. در واقع، عیار ۲۴ به معنای طلا خالص است. در عیارهای پایین‌تر، درصد طلا کاهش می‌یابد و به همین ترتیب، درصد سایر فلزات مانند نقره، مس و دیگر عناصر افزایش می‌یابد.
آلیاژ های طلا
برای کم کردن عیار طلا و افزایش سختی و استحکام آن از فلزات مختلفی استفاده می شود که یکی از مهمترین آن ها فلز مس است. مس از جمله قدیمی ترین و رایج ترین فلزاتی است که به منظور کاهش عیار با طلا ترکیب می کنند.
از دلایل که از فلز مس برای کاهش عیار طلا استفاده می شود فراوانی و قیمت مناسب این فلز می باشد. رودیوم، نقره و پلاتین نیز از جمله فلزاتی هستند که برای کاهش عیار طلا و تغییر رنگ طلا از زدر به طلای سفید استفاده می شود.
از تفاوت های چشمگیری که بین طلا با عیار بالا در مقایسه با طلای عیار پایین وجود دارد، تیره تر بودن رنگ آن است. برای مثال طلا 24 عیار نسبت به طلا با عیار 20 یا 18 دارای رنگ زرد تیره تری است. این موضوع می تواند به شما در تشخیص کم یا زیاد بودن عیار طلا کمک کند. هر کشور استاندارد ها و معیار های مخصوص به خود را در مورد عیار طلا دارد و در کشور ما, عیار 18 به عنوان استاندارد عیار برای طلا پذیرفته شده است.
انواع روش های عیارسنجی
برای تعیین عیار طلا، روش‌های مختلفی وجود دارد که هر یک از آن‌ها مزایا و معایب خاص خود را دارند. در ادامه به بررسی چهار روش رایج عیارسنجی خواهیم پرداخت:
1-عیارسنجی با استفاده از سنگ محک
2-عیار سنجی طلا به روش ری گیری (کوپولاسیون)
3-تعیین عیار طلا به روش XRF
4-عیارسنجی با استفاده از اسید
1- عیارسنجی با استفاده از سنگ محک
این روش یکی از قدیمی‌ترین و رایج‌ترین روش‌های عیارسنجی است. در این روش، قطعه طلا بر روی سنگ محک یا همان سنگ کوارتز کشیده می‌شود و سپس با استفاده از محلول‌های شیمیایی خاص از جمله اسید نیتریک و تیزاب سلطانی، خطوط کشیده شده رو سنگ را آزمایش کرده و عیار طلا را تعیین می‌کنند. این روش نیاز به دقت و تجربه دارد و معمولاً توسط جواهرسازان و عیارسنجان حرفه‌ای انجام می‌شود.
2- عیار سنجی طلا به روش ری گیری
روش ری‌گیری یکی دیگر از روش‌های معتبر برای تعیین عیار طلا است. در این روش، وزن دقیق قطعه طلا به کمک ترازوی ری گیری اندازه‌گیری می‌شود. پس از توزین طلا آن را به همراه مقداری سرب، در داخل کوپل که یک بوته‌ی مخصوص است ذوب می‌کنند. در این مرحله، فلز سرب، اکسید شده و با جذب سایر اکسیدهای موجود در طلا، جذب کوپل می‌شود. پس از این مرحله، مقداری اسید نیتریک به طلا افزوده می‌شود تا فلزات موجود در آن، داخل اسید حل شود. در انتها، وزن طلای تصفیه شده را با وزن اولیه مقایسه می کنند تا عیار طلا مشخص شود.
3- تعیین عیار طلا به روش XRF
روش XRF (فلورسانس اشعه ایکس) یکی از پیشرفته‌ترین و دقیق ترین روش‌های عیارسنجی است که در آن هیچ گونه آسیبی متوجه طلا نمی شود. در این روش، اشعه ایکس به قطعه طلا تابانده می‌شود و با تحلیل تابش‌های بازگشتی، مقدار دقیق و کیفیت عناصر موجود در طلا اندازه‌گیری می‌شود. از روش XRF علاوه بر طلا، برای عیارسنجی مواد و سنگ های معدنی و رسوبات نیز استفاده می شود. از این روش به دلیل سرعت و دقت بالا، در آزمایشگاه‌ها و مراکز عیارسنجی مدرن بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
4- عیارسنجی با استفاده از اسید
در این روش، از محلول‌های اسیدی برای تعیین عیار طلا استفاده می‌شود. با قرار دادن قطعه طلا در محلول اسید، واکنش‌های شیمیایی خاصی رخ می‌دهد که به تعیین عیار کمک می‌کند. این روش نیز نیاز به دقت و تجربه دارد و معمولاً در آزمایشگاه‌ها انجام می‌شود.
پس از ریختن اسید بر روی قطعه طلا، اگر هیچ واکنشی رخ نداد به این معناست که عیار طلا 18 یا بالاتر است. در صورتی که طلا با اسید واکنش داده و رنگ قهوه ای روشنی را مشاهده کنیم، احتمال اینکه عیار طلای مورد نظر 14 باشد بسیار زیاد است. اگر شاهد رنگ قهوه ای تیره باشیم عیار طلای موجود 10 است. حالت دیگری که بعد از افزودن اسید به طلا ممکن است با آن مواجه شویم، مشاهده‌ی یک واکنش سبز رنگ است. در این حالت قطعه موجود یا طلای با عیار کمتر از 10 است یا اصلاً طلا نیست. مس و نیکل از جمله فلزاتی هستند که د رواکنش با طلا رنگ سبز تولید می کنند.
روش سنجش عیار با اسید یک روش سریع برای تعیین عیار است اما به دلیل دقت پایین این روش و وارد شدن آسیب به طلا در اکثر واکنش با اسید، روش مرسومی به شمار نمی رود.
نتیجه‌گیری
در نهایت، عیار طلا و روش‌های مختلف عیارسنجی از اهمیت بالایی در صنعت طلا و جواهرسازی برخوردارند. هر یک از روش‌های ذکر شده دارای ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود هستند و انتخاب روش مناسب بستگی به شرایط و نیازهای خاص دارد. با توجه به پیشرفت‌های فناوری، روش‌های جدیدی نیز در حال ظهور هستند که می‌توانند دقت و سرعت عیارسنجی را افزایش دهند. بنابراین، آشنایی با این روش‌ها و مفهوم عیار برای هر فردی که در صنعت طلا و جواهرسازی فعالیت می‌کند، ضروری است.
اولین دیدگاه را ثبت کنید